Linux, özgür sanal dünyanın bir diğer adı olarak bilinen; özgür dağıtımları olan bir çekirdekten ibaret aslında. Bir işletim sistemi çekirdeği. Bu çekirdek, Genel Kamu Lisansı çerçevesinde özgürce dağıtılarak kullanılabiliyor. Yani, açık kodlu bir işletim sistemi çekirdeği de denebilir. Bu işletim sistemi çekirdeğinin geniş bir donanımsal desteği ve elbette bunun sayesinde kullanılageldiği pek çok alan var. Akıllı telefonlar, hosting şirketlerinin sunucuları ya da sunucu bilgisayarlar olarak tabir edebileceklerimiz, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar, yeni nesil tablet ve televizyonlar gibi pek çok alan Linux çekirdeği ile yürütülebiliyor ve kontrol edilebiliyor.
Linux’un bir işletim sistemi çekirdeği olduğunu daha önceden de belirtmiştik. Bu işletim sistemi çekirdeği belli aşamalardan geçerek, bir pencere, bir masaüstü yöneticisi, belli başlı GNU araçları ve bir linux dağıtımı sayesinde tam teşekküllü bir işletim sistemi olabiliyor. Yani, linux maalesef tek başına bir işletim sistemi değildir. Günümüzde genel bir ifade olarak “linux kullanıyorum” ifadesi, yanlış değildir ancak doğru olduğu da söylenemez bu sebeple. Dağıtımı oluşturan ana çekirdek olan Linux’un günümüzde pek çok işletim sistemi çekirdeğinde bulunduğunu biliyoruz. Linux, çekirdek itibarı ile açık kaynaklı bir güncelleştirme mekanizmasına sahiptir. Bunun anlamı, güncelleştirmelerin halka açık ve halkın katkısı ile oluşturulduğudur. Yapılan her değişiklik güncelleme dosyalarına kaydedilerek halka ya da linux kullanıcılarına arz edilir. Özgür Dünya’nın söyleniş sebeplerinden biri de bu durumdur.
Pek çok Linux dağıtımı olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bu yazımızda, bu linux dağıtımlarının birkaçını inceleyerek sizlere artı ve eksilerini sunacağız. Bu yazı, tecrübelerimiz sayesinde oluştu ve her biri spesifik, öznel değerlerden, yorumlardan oluşmakta. Pek çok insanın merak ettiği birkaç soruyu cevaplamak adına bu yazıyı oluşturduk ve cevaplayabileceğimizi de umuyoruz. Linux’un özgür dünya olmasının altında yatan en büyük sebep şüphesiz açık kaynaklı bir işletim sistemi olması ancak bazı dağıtımlar kısmen açık kaynaklı da olabiliyor. Bunları da ilerleyen paragraflarda sizlere aktarmaya gayret edeceğiz.
-
Ubuntu
Ubuntu, linux dağıtımlarının en günceli ve en basiti olarak bilinen bir özgür dünya dağıtımı. İşletim sistemi olarak da addedilebilir tabii ki. Günümüzde, Linux’u kişisel bilgisayarlarında kullanan her kişi, işe ubunu kullanarak başlamış olabilir. Elbette, bu bir ihtimal, bazı insanlar en zoru ile başlamak ister yola. Ubuntu, grafiksel masaüstü ortamı sayesinde kolayca kullanılabilecek ve kurulabilecek işletim sistemlerinden biri olduğu için kullanılagelen linux bazlı işletim sistemlerinden. En kolay yönü kurulumu. Birkaç sene önce kurulum sihirbazı denen şey hiçbir linux dağıtımında yok iken, ubuntu tarafında vardı ve bu da linux kurulumunu kolaylaştıran etmenlerden biriydi. Zira, kurulum cd’sini taktığınızda karşınızda kodlarla müzakere ederek kurulabilecek bir sistem yerine, F1, F6 arasında mekik dokumak yerine, bir sihirbaz her şeyi “tıklarla” hallediyordu. Bu, başlangıç seviyesinde linux kullanıcıları için koca bir nimet olarak tarihe geçti. Özellikle linux’taki disk bölümlendirmesi zımbırtısı ile uğraşmak istemeyenler için sihirbaz, gerçekten bir sihirbazdı ve sizin için, sürücüleri otomatik olarak bölebiliyordu. Bu tip kurulum ve kullanım kolaylıkları sayesinde Ubuntu, kişisel linux dağıtımlarında başı çeken linux dağıtımı olarak belirdi ve başı çekmeye de devam ediyor. İlk kez 2004 yılında ortaya çıkan dağıtımın son güncel ve kararlı sürümü 15.04. Güncelleme politikasına göre 6 ayda bir güncelleme alan işletim sistemi, ayrıca kararlı sürümler de sunmakta. Linux’u başlangıç düzeyinde biliyorsanız ve kişisel bilgisayarınızı linux çekirdeğine taşımak istiyorsanız, Ubuntu sizin için ideal başlangıç dağıtımı olabilir.
-
Linux Mint
Linux Mint, keza Ubuntu gibi, kullanması kolay Linux dağıtımlarından biri. Hedefi, sloganı doğrultusunda “güçlü ve kullanımı kolay hem de modern, şık bir işletim sistemi” olmaktır ancak bunu ne kadar başarabilmiştir ya da başarabiliyor mudur bunu sormak gerekir bir de, kullanıcılarına. Web sitesinde, dünyada Windows, MacOs ve Ubuntu’dan sonra kullanılan 4. en büyük dağıtım olması Linux Mint‘i tercih edebilecek okurlarımızın tercih etme sebeplerinden biri olabilir. Ubuntu ve Debian temel alınarak oluşturulan Linux Mint, tıpkı Ubuntu gibi, kullanımı basit, kurulumu basit olarak karşımıza çıkar. Bir de kendi masaüstü yöneticileri olan Cinnamon ve Mate’i geliştirirler. Ubuntu, Unity ile yoluna devam ederken Linux Mint’te Cinnamon ve Mate kullanırsınız. Üçünün de belli başlı eksi ve artısı bulunmaktadır. Türkiye’de çok fazla bilinen işletim sistemlerinden olan -elbette yalnızca Linux ilgililerinin bildiği- Linux Mint, yoluna emin adımlarla devam ediyor. Türkçe destek sitelerinin akıbeti biraz karışık olsa da son yıllarda sular durulmuşa benziyor ve sabit bir Türkçe destek sitesinin oluşunu gözlemledik.
-
Arch Linux
Arch Linux, Linux kullanıcılarının en sevdiği dağıtımlardan biri. Başlangıç düzeyinden ziyade orta düzeyde Linux ve GNU bilgisine hakim geliştiricilere hitap eden bu dağıtım; temelinde “basitlik” kelimesini barındırır. Basitlikten kastı elbette gerekli olanın gerekli yerde bulunması ve bilgisayarda ya da sistemde gereksiz hiçbir şeyin olmaması gerektiğidir. Bu, son kullanıcı yani bizlerden ziyade geliştiricinin bakış açısıdır ve Arch, geliştiricilere yeşil ışık yakarken başlangıç seviyesindeki linux kullanıcılarına önerilmez. Örneğin, kurulum sihirbazı yoktur, sistemi öyle ya da böyle kurabildiğiniz vakitte dahi sizlerin karşısına bir komut satırı çıkarır. Evet, sistem kurulmuştur ancak sistem, budur aslında. Siyah ekranda bir komut satırı ile ne yapacağınızı bilmez halde kalabilirsiniz. Arch, masaüstü ortamı olmaksızın kurulmaktadır ve bu tür eklenti ve gerekli şeyleri depodan kendi elinizle, siz indirirsiniz. Burada komutlar devreye girer elbette. Arch Linux, Türkiye’de pek çok linux sever tarafından kullanılan bir dağıtım ve stabil olmasından ötürü gözde bir dağıtım olarak da addedilebilir.
Başlangıç seviyesinde Linux bilgisine sahipseniz Ubuntu ve Linux Mint‘i deneyebilir ve görüşlerinizi bize aktarabilirsiniz. Destek almak için ise dağıtımların Türkiye Destek Forumlarını kullanabilmeniz mümkün. Resmi veya Gayr-ı Resmi pek çok dağıtım destek sitesi mevcut ve bunların her biri sizlere gönüllü bir biçimde destek vermektedirler.